EYT'yi az farkla kaçırana 'kısmi emeklilik' formülü geliyor. Kısmi emekli olanlar da 7500 lira maaş alabilecek. Ayrıca primi yetmeyene 3600 gün formülüyle SSK'lı kadınlar 50, erkekler 55 yaşında emekli olabilecek.
Emeklilikte yaşa takılanlar yasasından primi yetmeyip yararlanamayanlar için başka seçenekler de bulunuyor. Önümüzdeki günlerde emeklilik yaşının özellikle kadınlarda çocuk sayısına göre esnetilmesi, esnafın emekliliği için gerekli prim gün sayısının düşürülmesi gibi yeni adımlar devreye girecek.
EYT yasasından primi yetmeyip yararlanamayanlar için başka seçenekler de bulunuyor. Önümüzdeki günlerde emeklilik yaşının özellikle kadınlarda çocuk sayısına göre esnetilmesi, esnafın emekliliği için gerekli prim gün sayısının düşürülmesi gibi yeni adımlar devreye girmiş olacak. İş Kanunu ve Sosyal Sigortalar Kanunu'na göre EYT kapsamında olup da primi yetmeyenler kısmi emeklilik hakkından yararlanabilir. Kısmi emeklilikte 15 yıl ve 3600 günü dolduranlar daha fazla çalışmadan emekli olabilecek.
KÖK MAAŞLAR DA ARTACAK
Bunun için yaş şartı kadınlarda 58, erkeklerde ise 60 yaşını buluyor. Aylık tutarı sigorta başlangıcının 2000'den önce ve sonra olmasına göre değişiyor. Kısmi emeklilik hakkı kazananlar için de kök aylıkları ne olursa olsun alacakları aylık 7500 lira olacak. Temmuz ayında yeni zamla birlikte kök maaşlar da artacak.
Sabah'ın haberine göre, EYT'yi az farkla kaçıranların erken emeklilik konusunda merak ettiği bazı soruların yanıtları şöyle:
1- Kısmi emekli (yaşlı) aylığına hak kazanma şartları nelerdir?
Kısmi emeklilik, belli bir yaşa geldiği halde primini tamamlayamayan sigortalılara yaştan emeklilik hakkı tanınıyor. Yaş haddi işe başlama tarihi, çalışılan statüye göre değişiyor. Buna göre, 8 Eylül 1999'dan önce sigortalı olanlar 15 yıl, 3600 günü dolduğunda 50-60 arası değişen yaşı doldurduğunda emekli olabilir. Bu tarihten sonra çalışmaya başlayanların 4500 günü tamamlaması gerekiyor
İlk defa çalışmaya Eylül 1999-30 Nisan 2008 arasında başlayan SSK'lılar 25 yıl sigortalılık 4500 prim günü doldurduğunda kadın 58 erkek de 60 yaşında emekli aylığı alabilir. Mayıs 2008'den sonra sigortalı olanların primini 1 Ocak 2036'ya kadar 5400 güne tamamlaması koşuluyla 63 yaşında emekli aylığına hak kazanabiliyor.
2-1978 doğumlu bir kadın çalışan Nisan 1997'de ilk defa sigorta primi ödemiş ve Ocak 2010'da 36000 prim dününü doldurmuştur. Kısmi olarak ne zaman emekli olabilir?
9 Eylül 1999 tarihinden önce işe başlangıç sigortası olan kadınlar; 15 yıl, 3600 prim günü ve 50 yaşını tamamlamak suretiyle emekli olabilir. 3600 gün prim ödeme sayısını 24 Mayıs 2008-23 Mayıs 2011 tarihleri arasında doldurduğu için 15 yıllık sigorta süresi ve yaş şartını 25 Mayıs 20211 tarihinden sonra yerine getireceği için kısmi olarak 58 yaşında emekliliğe hak kazanır.
Sigortalıların kısmi yaşlılık aylağına hak kazanacağı kademeli yaş haddi,( kadınlarda 50, erkeklerde 55 yaş, 15 yıl çalışma süresi 3600 prim gün sayısı) hangisi en son sağlandıysa bunun sağlandığı tarihe göre emeklilik hesabı yapılıyor.
3- Kimler 3600 prim günüyle emekli olabilir, aylıklar normal emeklilerden çok mu düşük?
İşsizlik Sigortası Kanunu'na göre 8 Eylül 1981'den önce işe başlayan kadınlarla 8 Eylül 1976'dan önce işe başlayan erkekler 15 yıl sigorta süresi, 3600 günü tamamlayarak emekli olabilir. Sosyal Sigortalar Kanunu'na göre 23 Mayıs 2002'de 15 yılkı sigortalılık süresini dolduran kadınlar 50, erkekler de 55 yaşını doldurduysa 3600 gün malullük, yaşlılık, ölüm sigortaları primi ödemiş olanlar istediklerinde emekli olabilir.
Normal şartlarda emekli olup elde edilecek aylıktan yüzde 25-30 daha düşük oluyor. En düşük emekli aylıkları 7500 lira yükseldiği için bağlanan aylık düşük de olsa bu tutarda bir gelir söz konusu olacak.
4- Hangi sigortalılar daha kolay şartlar ile yaşlılık aylığına hak kazanır?
Çalışmaya başladığı tarihten önce malul olanlar, engelliliği nedeniyle vergi indiriminden yararlananlar, çalışma gücü kaybı olanlar, maden işyerlerinin yer altı işlerinde çalışanlar, erken yaşlandığı tespit edilenler, özel olarak korunmakta ve bu sigortalıların daha kolay şartlarda emekli olabilmelerine imkân tanınıyor.
5- Emekliyim tüm sigorta kollarına tabi olarak çalışmaya başladım. İşten ayrıldığımda emekli aylığım tekrar nasıl bağlanır?
Yeni aylık, eski aylığın kesildiği tarihten sonra aylıklara yapılacak artışlar uygulanarak yeni aylık başlangıç tarihi itibarıyla bulunan tutarı ile emeklilik sonrası çalışmaya ait kısmi aylığın toplamından oluşur.
6- Yaşlılık toptan ödemesinin koşulları nelerdir?
Sosyal güvenlik sistemine ödenen primler emekli olmaya, aylık bağlanmasına yeterli değilse yaşlılık toptan ödemesi ile primler iade alınabiliyor.
Bu ödemeden yararlanabilmek için kadınların 58, erkeklerin de 60 yaşını doldurması gerekiyor. Örneğin 7 bin prim günüyle 60 yaşında emekli olacak bir erkek çalışanın sadece 2 bin prim günü varsa bunu geri alabilir.
